Häzirki wagtda Ukrainanyň Geologiýa iş bölüminde 39 kärhana bar, şolaryň 13-si gönüden-göni ýerasty baýlyklary gözlemek bilen gönüden-göni meşgullanýan döwlet tarapyndan dolandyrylýan kärhanalar.Maýa ýetmezçiligi we ykdysady durnuksyzlyk sebäpli pudagyň köp bölegi ýarym ysmaz.Ukraineagdaýy gowulaşdyrmak üçin Ukrainanyň hökümeti bu pudagy üýtgedip gurmak we ýerasty baýlyklary gözlemek, ulanmak we goramak boýunça bitewi syýasaty döreden Geologiki we ýerasty baýlyklary gözlemek pudagynyň üýtgemegi baradaky Düzgünnamany çykardy.Döwlet eýeçiligindäki 13 gözleg kärhanasynyň döwlet eýeçiliginde galjakdygyna garamazdan, beýleki kärhanalaryň paýdarlar kärhanalaryna öwrüljekdigini, mundan başga-da garyşyk eýeçilik ykdysady guramalarynyň dürli görnüşlerine, şol sanda daşary ýurtlylara-da öwrülip biljekdigini aýdyň görkezýär. umumy kärhanalar ýa-da tutuşlygyna daşary ýurt kärhanalary;Düzgünli özgertmeler we senagat özgertmeleri arkaly öňki pudaklar täze önümçilik we iş guramalaryna öwrülýär, şeýlelik bilen býudjet we ekstradisiýa kanallaryndan maýa goýumlaryny alýar;Senagaty tertipleşdiriň, dolandyryş gatlaklaryny ýok ediň we çykdajylary azaltmak üçin dolandyryşy azaldyň.
Häzirki wagtda Ukrainanyň magdançylyk pudagynda 2000-den gowrak kärhana ýerasty mineral ýataklaryny ulanýar we gaýtadan işleýär.Sowet Soýuzy dargamakdan ozal Ukrainanyň işçi güýjüniň 20 göterimi dag-magdan kärhanalarynda işleýärdi, ýurduň tebigy baýlyklaryna bolan islegiň 80 göteriminden gowragyny, milli girdejiniň 48 göterimi magdanlardan we daşary ýurt walýuta ätiýaçlyklarynyň 30-35 göterimini kepillendirýär. ýerasty baýlyklardan gazylyp alynýardy.Indi Ukrainadaky ykdysady çökgünlik we önümçilik üçin maýa ýetmezçiligi gözleg pudagyna, hatda magdançylyk pudagynda tehniki enjamlaryň kämilleşdirilmegine-de uly täsir edýär.
1998-nji ýylyň Baýdak aýynda Ukrainanyň Geologiýa Gözleg Býurosynyň 80 ýyllygynda maglumatlar ýaýradyldy: Ukrainadaky dag magdanlarynyň umumy sany 667, senagat önümçiliginde zerur bolan köp sanly mineral görnüşleri goşmak bilen, 94 töweregi dag magdanlary.Ukrainadaky hünärmenler mineral ýataklaryň bahasyny 7,5 trillion dollar diýip kesgitlediler.Emma günbatar hünärmenleri Ukrainanyň ýerasty gorlarynyň bahasyny 11,5 trillion dollardan gowrak diýip çaklaýarlar.Ukrainanyň Döwlet geologiýa baýlyklaryny dolandyryş komitetiniň başlygynyň pikiriçe, bu baha gaty konserwatiw şahsyýet.
Ukrainada altyn we kümüş magdanlary 1997-nji ýylda 500 kg altyn we Muzeýew sebitinde gazylan 1,546 kg kümüş bilen başlandy.Soňra ukrain-rus bilelikdäki kärhanasy 1998-nji ýylyň ahyrynda Sawynansk käninde 450 kg altyn gazdy.
Döwlet ýylda 11 tonna altyn öndürmegi meýilleşdirýär.Bu maksada ýetmek üçin Ukraina birinji etapda azyndan 600 million dollar maýa goýumyny girizmeli, ikinji tapgyrda ýyllyk önümçiligi 22-25 tonna ýeter.Häzirki wagtda esasy kynçylyk, birinji etapda maýa goýumlarynyň bolmazlygydyr.Günbatar Ukrainanyň Transkarpatiýa sebitindäki birnäçe baý ýatakda bir tonna magdany üçin ortaça 5,6 gram altyn bar, oňat ýataklarda bolsa her tonna magdany üçin 8,9 gram altyn bolup biler.
Meýilnama laýyklykda, Ukraina Odessadaky Mysk dag meýdançasynda we Donetskdäki Bobrikow dag magdanynda gözleg işlerini geçirdi.Bobrikow magdany takmynan 1, 250 kilograma barabar altyn ätiýaçlyklaryna eýe bolup, ekspluatasiýa üçin ygtyýarnama berildi.
Nebit we gaz Ukrainanyň nebit we gaz ýataklary esasan günbatardaky karpat dag eteklerinde, gündogarda Donetsk-Dnipropetrowsk depressiýasynda we Gara deňizde we azow deňzinde ýerleşýär.Iň ýokary ýyllyk önümçilik 1972-nji ýylda 14,2 million tonna boldy. Ukrainada nebit we gaz bilen üpjün etmek üçin subut edilen mineral serişdeleri az.Ukrainada 4,9 milliard tonna nebit gorunyň bardygy çak edilýär, ýöne diňe 1,2 milliard tonna çykarylmaga taýýardygy anyklandy.Beýlekiler has giňişleýin gözleglere mätäç.Ukrainaly hünärmenleriň pikiriçe, nebitiň we gazyň ýetmezçiligi, nebit gorlarynyň umumy mukdary we gözleg tehnologiýasynyň derejesi häzirki döwürde iň derwaýys mesele däl, esasy mesele olary çykaryp bolmaýar.Energiýa netijeliligi nukdaýnazaryndan, Ukraina energiýany ulanýan iň ykdysady ýurtlaryň hataryna girmese-de, nebit önümçiliginiň we nebit ýataklarynyň ulanylyşynyň 65% -den 80% -ine çenli ýitdi.Şonuň üçin tehniki derejäni ýokarlandyrmak we ýokary derejeli tehniki hyzmatdaşlygy gözlemek zerurdyr.Häzirki wagtda Ukraina daşary ýurt senagatynyň käbir ägirtleri bilen aragatnaşyk saklady, ýöne soňky hyzmatdaşlyk şertnamasy Ukrainanyň milli syýasatynyň durmuşa geçirilmegine, esasanam önüm bölünişiniň şertleriniň takyk işlenmegine garaşmaly bolar.Býudjetiň ukrain geologiki gözlegine görä, eger Ukrainada nebit we gaz gazyp almak üçin ýeňillikler almak isleseňiz, kärhana ilki mineral gözleg üçin 700 million dollar maýa goýmaly, adaty magdan we gaýtadan işlemek ýylda azyndan 3 milliard - 4 milliard dollar gerek Her bir guýyny burawlamak bilen birlikde nagt pul akymy azyndan 900 million gerek bolar.
Uran, Halkara Atom Energiýasy Guramasy tarapyndan dünýäde bäşinji uly ätiýaçlyk goruna eýe bolan Ukrainanyň strategiki ýerasty baýlygydyr.
Öňki Sowet Soýuzynyň uran känleri esasan Ukrainada.1944-nji ýylda Lavlinkonyň ýolbaşçylygyndaky geologiki gözleg topary Sowet Soýuzynyň ilkinji atom bombasy üçin urany üpjün etmek üçin Ukrainadaky ilkinji urany gazdy.Köp ýyllyk magdançylyk tejribesinden soň, Ukrainadaky urany gazmak tehnologiýasy gaty ýokary derejä ýetdi.1996-njy ýyla çenli urany gazmak 1991-nji ýyldaky derejä geldi.
Ukrainada urany gazyp almak we gaýtadan işlemek ep-esli maliýe kömegini talap edýär, ýöne has möhümi, urany baýlaşdyrmak we degişli urany baýlaşdyrmak üçin Russiýa we Gazagystan bilen strategiki hyzmatdaşlyk.
Beýleki mineral ýataklary mis: Häzirki wagtda Ukrainanyň hökümeti Woloen welaýatynda ililow mis känini bilelikde gözlemek we peýdalanmak üçin tenderleri çagyrdy.Mis ýokary öndürijiligi we hili sebäpli Ukraina köp adamy özüne çekdi we hökümet Ukrainanyň mis känlerini Nýu-Yorkork we London ýaly daşary ýurt bazarlarynda satmagy meýilleşdirýär.
Göwher: Ukraina ýylda azyndan 20 million grivniýa maýa goýup bilse, ýakyn wagtda özüne mahsus göwher bolar.Emma entek beýle maýa goýum ýok.Uzak wagtlap maýa goýumlary ýok bolsa, daşary ýurt maýadarlary tarapyndan gazylyp alynmagy ähtimal.
Demir magdany: Ukrainanyň bir ýyllyk ykdysady ösüş meýilnamasyna görä, 2010-njy ýyla çenli Ukraina demir we polat öndürmek üçin çig malda 95% -den gowrak öz-özüni üpjün eder we eksport girdejisi 4 milliard ~ 5 milliard DOLLARS ýeter.
Magdançylyk strategiýasy nukdaýnazaryndan, Ukraina üçin häzirki ileri tutulýan ugurlar, ätiýaçlyklary kesgitlemek we öwrenmekdir.Esasan aşakdakylary öz içine alýar: altyn, hrom, mis, galaýy, gurşun we beýleki reňkli metallar we gymmat bahaly daşlar, fosfor we seýrek elementler we ş.m. Ukrain resmileri bu ýerasty minerallaryň gazylmagy ýurduň import we eksport ýagdaýyny düýpgöter gowulaşdyryp biler diýip hasaplaýarlar. eksport mukdary 1,5-2 esse, import mukdaryny 60-80 göterim azaldar we şeýlelik bilen söwda defisitini ep-esli azaldar.
Iş wagty: Fewral-08-2022